Kanał

^reżyseria Andrzej Wajda
^scenariusz (wg własnego opowiadania pod tym samym tytułem) Jerzy Stefan Stawiński
^zdjęcia Jerzy Lipman
^muzyka Jan Krenz

^wykonawcy Teresa Iżewska, Wieńczysław Gliński, Tadeusz Janczar, Tadeusz Gwiazdowski, Emil Karewicz, Stanisław Mikulski, Władysław Sheybal, Teresa Berezowska

^nagrody Nagroda Specjalna Jury na MFF w Cannes, 1957

JERZY STEFAN STAWIŃSKI, KANAŁ

Zabulgotało bagno. Światło latarki Smukłego matowiało, bladło, rozpływało się we mgle. Echo niosło jeszcze długo chlupot wśród oślizłych ścian. Powoli wszystko milkło: pozostał tylko jęk. Zadra wyjął znowu papierośnicę, natychmiast ją schował panicznym ruchem. Obok Kula dyszał chrapliwie. Ktoś z tyłu osunął się powoli. Nie siadać! – zawołał Zadra. – Niżej gorsze powietrze: nie wstaniecie. Ten, co usiadł, poderwał się gwałtownie. Opuścili głowy. Spod poszarpanych kombinezonów wyłaziły brudne łachy i prześwitały kawałki ciała. Bandaże przypominały żałobne opaski. Drżeli z zimna.

ANDRZEJ WERNER, AKADEMIA POLSKIEGO FILMU, TELEWIZJA POLSKA, 1991

Dyskusja o Powstaniu Warszawskim powróciła po 1956 roku i stała się jedną z najważniejszych dla Polskiej Szkoły Filmowej i w ogóle w ówczesnej polskiej kulturze. Nie mogła być prowadzona swobodnie (…), nie odbiera to jej jednak całego autentyzmu. (…) Owszem, film Wajdy jest filmem o klęsce bezwzględnej, przerażającej i zapewne niepotrzebnej. „Porzućcie wszelką nadzieję” – ta inskrypcja towarzyszy bohaterom. (…) Ale mimo wszystko film Wajdy jest filmem o bohaterstwie. (…) Wajda nie ocenia [swoich bohaterów] z zewnątrz. Ironiczny dystans jest tutaj chwiejny (…), świadomość wynurza się ponad poziom przedstawianych zdarzeń, aby stwierdzić, że jest wewnątrz, ograniczona tymi samymi więzami, potrzebą wierności. [Dlatego] piękna finałowa scena zejścia Zadry do kanału sfilmowana została przez Wajdę w tonacji patetycznej. (…) Obraz kraty odgradzającej Stokrotkę i Koraba od przeciwległego praskiego brzegu Wisły odwołuje się do wiedzy, która stanowiła cenzuralne tabu. Wiemy, kto czekał na tym brzegu, aż Powstanie się wykrwawi.