Ostatni etap

^reżyseria Wanda Jakubowska
^scenariusz Wanda Jakubowska, Gerda Schneider
^zdjęcia Borys Monastyrski
^muzyka Roman Palester

^wykonawcy Barbara Drapińska, Zofia Mrozowska, Alina Janowska, Aleksandra Śląska, Wanda Bartówna, Barbara Fijewska, Halina Drohocka, Antonina Górecka, Tatiana Górecka, Edward Dziewoński

^nagrody Grand Prix – Kryształowy Globus – na MFF w Mariańskich Łaźniach, 1948

FILM BUDZĄCY PODZIW – „OSTATNI ETAP” W PARYŻU, „SŁOWO POLSKIE”, 29 IX 1948

[Po paryskiej premierze] prasa francuska przyznała „Ostatniemu etapowi” oceny pełne zachwytu. Tygodnik „Les Lettres Françaises” stwierdza: „Jest to film najprawdziwszy, za który należy podziękować i pochylić czoła przed Wandą Jakubowską”. „Aube” podkreśla: „‘Ostatni etap’ jest wstrząsającym arcydziełem filmowym”. Tygodnik „Action” konkluduje: „Ten nadzwyczajny film polski wstrząsa sumieniami. Jest to obraz naszych czasów, których pamięć nie zaciera się”.

JAN NEPOMUCEN MILLER, NOWY ETAP POLSKIEGO FILMU, „WARSZAWA. NIEZALEŻNY DWUTYGODNIK LITERACKI”, 1948, NR 4

"Ostatni etap” jest niewątpliwie pierwszym filmem polskim na znaczną miarę artystyczną. Scenariusz filmu o wydźwięku międzynarodowym, wyrwany z samych trzewiów najpotworniejszej rzeczywistości okupacyjnej na ziemiach polskich, powiązany [został] z losem milionowych ofiar katowni hitlerowskiej, jaką była cała ówczesna Europa (…). Mimo makabrycznej treści film ogarnia całą skalę ludzkich uczuć, nie nużąc widza wcale jakąś sztuczną porcją patosu i bohaterstwa; znajdzie się tutaj obok tragizmu i grozy niemałą porcję komizmu i charakterystycznych dla masy ludzkiej błahostek, które uplastyczniają prawdę pełnego człowieka.