Ucieczka z kina Wolność

^reżyseria Wojciech Marczewski
^scenariusz Wojciech Marczewski
^zdjęcia Jerzy Zieliński
^muzyka Zygmunt Konieczny

^wykonawcy Janusz Gajos, Zbigniew Zamachowski, Teresa Marczewska, Piotr Fronczewski, Władysław Kowalski, Michał Bajor, Maciej Kozłowski, Jan Peszek, Jerzy Bińczycki, Krystyna Tkacz, Artur Barciś, Henryk Bista

^nagrody nominacja do Europejskiej Nagrody Filmowej dla Zbigniewa Zamachowskiego za drugoplanową rolę męską, 1991
Grand Prix na MFF Fantastycznych w Avoriaz, 1992
nagrody dla najlepszego filmu i dla Janusza Gajosa za rolę męską na MFF Fantastycznych w Burgos, 1994
Wielka Nagroda – Złote Lwy Gdańskie na XV FPFF w Gdyni, 1990

PROLOG FILMU

Cenzor: Cenzura jest potrzebna. Cenzurowanie jest sztuką. Dobry cenzor powinien być artystą. Poza tym to jest gra. Jeżeli ktoś na przykład napisze: "Precz z komuną", to wiadomo, że trzeba to wykreślić. Ale jeżeli ktoś napisze "bydło"? To już należy się zastanowić, czy to odnosi się do obory czy do władzy. Tak więc te banały o inkwizycji, o demokracji zostawmy sobie na razie na inną okazję. Nie wiem czy państwo zdają sobie sprawę z tego, że z chwilą zlikwidowania cenzury jako instytucji, obowiązek cenzurowania spadnie na was.

JAN JÓZEF SZCZEPAŃSKI, BARDZO POWAŻNY ŻART MARCZEWSKIEGO, "FILM", 1990, NR 52

Marczewski zaskoczył polską publiczność nową formułą rozrachunku. Jego "Ucieczka z kina Wolność" jest komedią, ale komedią osobliwą, wzbudzającą więcej niepokoju niż wesołości (…). Rzecz polega na zbudowaniu filmowej iluzji przez wprowadzenie kina w kinie i równouprawnienie obu fikcyjnych rzeczywistości poprzez przyznanie tej drugiej scenicznej autonomii (…). Wątek "zbuntowanego ekranu" spełnia tutaj rolę alegorycznego sumienia. Swoista perfidia alegorii polega na tym, że jej adresatem i ofiarą jest cenzor, a więc ktoś, czyim obowiązkiem jest pilnowanie ustalonej urzędowo jednoznaczności wszelkich zjawisk i treści życia.