Pożegnania

^reżyseria Wojciech Jerzy Has
^scenariusz (wg powieści Stanisława Dygata pod tym samym tytułem) Stanisław Dygat, Wojciech Jerzy Has
^zdjęcia Mieczysław Jahoda
^muzyka Lucjan Kaszycki

^wykonawcy Maria Wachowiak, Tadeusz Janczar, Gustaw Holoubek, Stanisław Jaworski, Stanisław Milski, Zdzisław Mrożewski, Irena Netto

^nagrody Wyróżnienie FIPRESCI za reżyserię na MFF w Locarno, 1959

DIALOG Z FILMU

Hrabina: Proszę wstawać, Panowie, już późno, czas po sobie posłać. (wychodzi)
Profesor: I pomyśleć, że kiedy byłem tu parę tygodni temu zaproszony na obiad, to pani Róża robiła mi wymówki, że własnoręcznie wyniosłem leżak do ogrodu. Cholera!
Mistrz: Jak to profesorze? Pan klnie? Pan, wychowawca młodzieży?
Profesor: Ostatnio to młodzież mnie wychowywała. W drodze do Pruszkowa taki bardzo młody człowiek z trupią główką na czapce wpajał we mnie kopniakami sztukę maszerowania w szeregu.(…)
Hrabina: Nie ma wody w zbiorniku, jeśli panowie chcą się umyć, wody trzeba napompować. A, i jeszcze jedno, proszę sprzątnąć łazienkę, tam znowu nalane.
Profesor: Naprawdę, to nie ja…
Mistrz: Niech Pan zachowa przynajmniej resztki godności.
Profesor: Nie… Ja przy niej zmieniam się w sztubaka. A Pan mi wypomina, że jestem wychowawcą. Byłym wychowawcą. Tak jak pan jest byłym mistrzem i wszystko w ogóle jest byłe, zwłaszcza nasza gospodyni, która żadną miarą nie chce uznać tego czasu przeszłego.

STANISŁAW GRZELECKI, DRAMAT BEZ CIERPIENIA, "ŻYCIE WARSZAWY", 1958, NR 248

Temat "Pożegnań" wszystkimi korzeniami związany jest z rzeczywistością historycznych wydarzeń. Dotyczy końca pewnego świata form, konwencji, stosunków międzyludzkich, ale wszystkie sprawy doniosłe i ogólne dzieją się poza ekranem, my zaś oglądamy rzeczy niewielkie. (…) A jednak ten świat schyłku i pożegnań czegoś, co się kończy na marginesie wielkiej wojny, wciąga nas i wchodzimy weń bez oporu. Realizm w obrazowaniu sytuacji i typów ludzkich łączy się z ironicznie traktowaną deformacją klimatu środowiskowego (…). Dzieje się tak niewątpliwie dzięki głównym bohaterom "Pożegnań" – Marii Wachowiak i Tadeuszowi Janczarowi.